Acta Scientiarum Polonorum
Silvarum Colendarum Ratio et Industria Lignaria

Do pospolitych i najbardziej znanych inwazyjnych roślin drzewiastych obcego pochodzenia w środkowej Europie należy czeremcha amerykańska (Prunus serotina Ehrh.). Problematyce jej występowania, uwarunkowań, przebiegu i skutków ekspansji poświęcono już wiele uwagi w badaniach naukowych. Mało natomiast wiadomo o zadomowieniu innego północnoamerykańskiego przedstawiciela rodzaju Prunus z podrodzaju Padus – czeremchy wirginijskiej (P. virginiana L.). Znaczne podobieństwo morfologiczne wymienionego taksonu do P. padus L. jest przyczyną dość dużych trudności z jego identyfikacją. Niełatwo go odróżnić od wspomnianego, pokrewnego gatunku rodzimego, częstego w lasach i zaroślach mezofilnych na terenie centralnej Europy. Dlatego P. virginiana zwykle jest niezauważana, a w konsekwencji rzadko uwzględniana w opracowaniach florystycznych. W polskich zbiorach zielnikowych też jest reprezentowana skromnie, przeważanie w postaci okazów zbieranych w parkach, ogrodach i kolekcjach dendrologicznych. Na podstawie danych pochodzących z różnych źródeł – w większości zgromadzonych przez autorów w czasie wyjazdów terenowych, uzupełnionych informacjami z literatury i notatkami niepublikowanymi uzyskanymi od różnych osób – podsumowano wiadomości na temat rozmieszczenia wtórnych stanowisk P. virginiana w Polsce. Przedstawiono wykaz obejmujący 28 takich miejsc oraz mapę, na której zaznaczono ich lokalizację. Najwięcej stanowisk podano z terenu środkowej Wielkopolski, rejonu Torunia i Bydgoszczy oraz Dolnego Śląska. Omawiany gatunek najczęściej był obserwowany w środowisku leśnym, na eutroficznych oraz mezotroficznych siedliskach lasów liściastych, w strefie występowania zarośli krzewiastych na obrzeżach zwartych drzewostanów. Znajdowano go także w podszycie lasów liściastych i borów sosnowych oraz w zaroślach śródpolnych. Ustalono, że w Polsce nie tylko jest zadomowiony w pełni na siedliskach półnaturalnych, lecz wkracza do fitocenoz leśnych o charakterze naturalnym. Obecnie można stwierdzić, że na ogół powoduje jedynie wzbogacenie ich składu florystycznego, a czasami przejawia zdolność do wypierania i zastępowania gatunków rodzimych. Celem zwrócenia uwagi na możliwość występowania P. virginiana na innych, nierozpoznanych jeszcze stanowiskach synantropijnych zamieszczono spostrzeżenia dotyczące cech morfologicznych i właściwości fenologicznych, pozwalających na dostrzeganie tego taksonu w warunkach terenowych. W Polsce na ogół jest on krzewem osiągającym wysokość do 5 m i wytwarzającym liczne odrosty korzeniowe. W odróżnieniu od P. padus i P. serotina, pędy zimowe ma brunatnoszare, bez połysku. Pąki są najszersze w połowie ich długości. W dolnej części okrywają je liczne jasnobrązowe i matowe łuski. Powierzchnia blaszek liściowych jest gładka lub nieznacznie pomarszczona, a ich brzeg wyróżnia się drobnym i ostrym piłkowaniem. Kwiatostany rozwijają się później niż u P. padus, a wcześniej niż u P. serotina. Wśród porównywanych gatunków, P. virginiana odznacza się: najmniejszymi kwiatami, nagim dnem kwiatowym i najkrócej utrzymującymi się pozostałościami okwiatu na dojrzewających owocach. Wspólną cechą taksonów północnoamerykańskich jest gładki endokarp, który jest wyraźnie bruzdowany u gatunku europejskiego.